Projecten

Wortegem, 27-28 april 2024

Het project ‘Vierkante meter: iedereen archeoloog!” gaf de kans aan inwoners van Wortegem (gemeente Wortegem-Petegem, Oost-Vlaanderen) om met behulp van archeologische proefputjes op zoek te gaan naar hun verleden.

Met een oog voor precisie doorzochten de deelnemers de ondergrond op zoek naar wat hen bindt aan hun woonplaats. Samen met buren, familie en vrienden deelnemen aan een archeologisch onderzoek versterkte bovendien de sociale samenhang en droeg bij tot het versterken van de streekidentiteit.

Verspreid over het grondgebied van Wortegem-Petegem zijn 14 proefputjes uitgegraven waarin tal van artefacten zijn gevonden. De proefputjes in de kerk leverden spectaculaire resultaten op! Er werden grondvesten aangetroffen van een oudere kerk die nog volledig bewaard is onder de huidige kerkvloer. De dikke muren in Doornikse kalksteen zijn wellicht de buitenmuren van een romaans kerkgebouw dat teruggaat tot de late middeleeuwen.

De oudste vondst uit het proefputtenproject is een fragment van een microkling die uit het finaal-paleolithicum of vroeg-mesolithicum stamt. De jongste vondsten dateren in de 19^de en 20^ste eeuw. Het gaat om tientallen scherven die op de akkers opgeraapt zijn. Wellicht zijn deze meegekomen met opgevoerde mest.

Het project ‘Vierkante meter: iedereen archeoloog’ toont aan dat een beperkte archeologische bodemingreep toch tot mooie resultaten kan leiden. Is er iets mooier dan samen tijdreizen met de buurt?

Ontdek via een fietstocht met de Erfgoedapp de resultaten van het project.

Ruien, 16-17 september 2023

Dankzij ‘Vierkante meter: iedereen archeoloog!” kregen de inwoners van Ruien, (gem. Kluisbergen, Oost-Vlaanderen) de kans om als een echte archeoloog te graven naar het verleden van hun dorp. Buurtbewoners gingen samen met de archeologen van SOLVA aan de slag in kleine proefputjes van één bij één meter. In België is het de eerste keer dat via burgerparticipatie zo’n archeologisch onderzoek werd uitgevoerd. Samen met buren, familie en vrienden deelnemen aan een archeologisch onderzoek verhoogt de sociale samenhang en draagt bij tot het versterken van de streekidentiteit. Dit werd bevestigd tijdens het opgravingsevent. Met veel enthousiasme en met oog voor precisie doorzochten buurtbewoners de ondergrond op zoek naar archeologische aanwijzingen voor wat hen bindt aan hun streek, aan hun dorp én aan elkaar. Verspreid over het grondgebied van Ruien werden 16 proefputjes van 1 vierkante meter uitgegraven. Het onderzoek leverde tal van artefacten op. De bijna 800 ingezamelde vondsten bestrijken duizenden jaren van menselijke bewoning. Dit project onderscheidt zich van huidig archeologisch onderzoek door zeer gedetailleerd onderzoek van de ploeglaag en B-horizont. Belangrijke informatiedragers die bij commercieel onderzoek volledig links worden gelaten. De vondsten omvatten onder andere verschillende fragmenten van gepolijste bijlen of dissels uit de prehistorie, Romeins bouwmateriaal en terra sigillata, Aziatisch porselein en prachtig versierd steengoed uit Raeren, van Belgische makelij dus. Een aantal proefputjes brachten ook sporen aan het licht. Het bewijst nog maar eens dat de ondergrond nog veel onontgonnen informatie bevat.

Ontdek via een wandeling met de Erfgoedapp de resultaten van het project.

‘Archeologie als bindmiddel voor de gemeenschap’

Het Vlaamse platteland staat voor vele uitdagingen: de economische en ruimtelijke structuur wijzigt, net als de mentaliteit en lokale cultuur. Daarnaast neemt ook de binding en de betrokkenheid van de bewoners met hun directe leefomgeving af.

Met het project “m². Erfgoedparticipatie als motor voor het versterken van sociale cohesie” wil SOLVA de verbrokkeling van de sociale samenhang tegengaan. Het project wil mensen samenbrengen rond de dorpsgeschiedenis door hen er zelf actief onderzoek naar te laten doen. Archeologie moet zo dienen als bindmiddel voor de gemeenschap.

Zowel in Ruien (in 2023) als in Wortegem (in 2024) kregen inwoners de kans om een klein archeologisch onderzoek uit te voeren in hun eigen tuin of op een publieke plaats in het dorpscentrum. Onder begeleiding van archeologen groeven de inwoners zelf een putje van 1 m² uit en onderzochten ze wat er in de bodem zit. Bij dit onderzoek kwamen naast het terreinwerk ook andere aspecten kijken, zoals het reinigen en tekenen van vondsten, labelen, determineren, … Door de brede scope van het onderzoek werd de toegankelijkheid tot deelname vergroot en kon zowel jong als oud participeren.

Het concept waarbij archeologisch onderzoek wordt gebruikt om dorpsgemeenschappen dichter bij elkaar te brengen, is eerder al succesvol gebleken in onder meer het Verenigd Koninkrijk en Nederland. Het is nu de eerste keer dat dit ook in België zal toegepast worden.

Het project “Vierkante meter: iedereen archeoloog!” was een onderdeel van het project “m²: Erfgoedparticipatie als motor voor het versterken van sociale cohesie” dat SOLVA vanaf de zomer van 2023 met steun van LEADER Oost-Vlaanderen opstartte.

Het onderzoeksproject zette archeologie in als bindmiddel voor de sociale samenhang van de dorpsgemeenschappen in Ruien (2023) en Wortegem (2024). SOLVA Dienst Archeologie onderzocht of mensen door het bestuderen van kleine archeologisch proefputjes dichter bij elkaar gebracht kunnen worden.