8 WIJK-UP klimaattafels afgerond
Al bij 8 gemeenten vond een WIJK-UP-avond plaats
Dit jaar vonden er al ‘WIJK-UP’-klimaattafels plaats in acht gemeenten: Denderleeuw, Kluisbergen, Oosterzele, Herzele, Erpe-Mere, Lede en Ninove. Ook in Horebeke was er een klimaattafel, onder een andere naam. SOLVA ondersteunde de gemeenten bij de organisatie en bood een flexibel programma aan dat elke gemeente op maat kon uitwerken. Een tussentijds verslag.
Wat is Wijk-UP?
De organisatie van een klimaattafel is een doelstelling voor gemeenten die het Lokaal Energie-en Klimaatpact (LEKP 2.0) ondertekenden. De gemeente nodigt inwoners van een bepaalde wijk uit, om hen te stimuleren hun huizen te renoveren en hun percelen klimaatbestendig aan te passen. Zo kunnen gemeenten wijkrenovatie een boost geven.
Op een WIJK-UP-avond kunnen gemeenten zowel de kennis van als het draagvlak voor klimaatadaptatie en duurzame mobiliteit vergroten. Bovendien biedt het participatie-luik de kans om burgers inspraak te geven.
Wijkkeuze: renovatiepotentieel en gewenste output
Bij de keuze van de wijk houden alle gemeenten rekening met het renovatiepotentieel. Ook de gewenste output van het participatieluik kan doorslaggevend zijn.
Als een gemeente bijvoorbeeld een (onthardings)project of infrastructuurwerken in de wijk plant, kan het participatiemoment gebruikt worden om draagvlak te creëren voor de voorstellen. Bepaalde gemeenten hebben nog niets concreets gepland maar zijn wel benieuwd naar de suggesties van buurtbewoners voor klimaatadaptatie-maatregelen. Sommige leggen de focus van de avond op woningrenovatie, anderen op het openbaar domein.
De kritische vraag die je als gemeente kunt stellen, is of een participatieluik wel nodig is en wat de gewenste output ervan is. Een mogelijke invulling van het participatiemoment is bijvoorbeeld dat buurtbewoners samen nadenken over initiatieven die ze zelf willen nemen, zoals samen bloembollen planten of elkaar helpen om tegels uitbreken en naar het recyclagepark brengen. Het moment kan ook aangegrepen worden om te polsen of het buurt-communicatieplatform HOPLR gekend is; waarop buren zelf verder met elkaar communiceren en afspreken.
Opkomst
Bij de acht voorbije klimaattafels die SOLVA hiep organiseren, reageerde gemiddeld zo’n 9% van de wijkbewoners op de uitnodigingsbrief. De opkomst varieerde van 8 tot 44 inwoners. De medewerking van een wijkcomité verhoogde de participatie en betrokkenheid, zoals in Denderleeuw waar het wijkcomité haar leden aanspoorde om de WIJK-UP affiche aan het raam te hangen.
Samenwerking met woonmaatschappijen
Ook de samenwerking met een woonmaatschappij kan nuttig zijn. In Lede werkt de gemeente samen met woonmaatschappij Dender-Zuid om de uitdagingen rond woningrenovatie en klimaatadaptatie aan te pakken in de wijk. De betrokkenheid van zowel de gemeente als de woonmaatschappij leidde tot een hoge opkomst van 40 inwoners (zowel eigenaars als huurders) en waardevolle suggesties voor zowel mobiliteit als klimaatadaptatie.
Drie thema’s op één avond
- Renovatie
Om de avond in te zetten, gaf de lokale adviseur Wonen en energie van SOLVA de deelnemers inzicht in alles wat bij een energetische renovatie komt kijken. Ze kregen te horen waar ze informatie, gratis renovatieadvies en begeleiding kunnen krijgen. De deelnemers toonden opvallend veel interesse in objectief renovatieadvies. Ook het nieuwe Groepsaanbod Renovatie van Energent voor het SOLVA werkingsgebied werd besproken. Het groepsaanbod is een initiatief van de gemeenten via Klimaatgezond Zuid-Oost-Vlaanderen en Energiehuis SOLVA en wekte veel interesse bij mensen die klaar zijn om hun huis energetisch aan te pakken.
- Klimaatadaptatie
Inwoners kregen ook informatie over het beperken van de risico’s op wateroverlast, hittestress en droogte en het vergroten van de biodiversiteit in hun tuin. Er werd ook besproken welke gemeentelijke ondersteuning beschikbaar is, zoals een premie voor het ontharden van de voortuin en hulp van Tuinrangers. In sommige gemeenten zoals in Oosterzele kwam de noodzaak naar voor om burgers nog praktijkgerichter te ondersteunen en te coachen op vlak van klimaatadaptatie.
- Duurzame Mobiliteit
Het thema duurzame mobiliteit kwam beperkt aan bod. De aanwezigen werden gemotiveerd om het STOP-principe toe te passen, de voorkeursvolgorde voor vervoersmiddelen (Stappers, Trappers, Openbaar vervoer en Privé gemotoriseerd vervoer) en kregen informatie over deelmobiliteit.
Participatie
Het laatste uur van de WIJK-UP-avonden was gericht op participatie, met ondersteuning van participatiebureau Ecolife. Burgers gaan in dialoog aan thematische tafels en bespreken hoe de wijk nog beter aangepast kan worden aan het wijzigende klimaat. De thema’s en vragen werden door de gemeenten zelf aangepast.
In Herzele bijvoorbeeld werd een wijk uit de jaren ’70 gekozen met veel renovatiepotentieel, maar tegelijkertijd ook veel wateroverlast en kansen voor ontharding. WIJK-UP bood de kans om de bewoners uit te leggen welke principiële maatregelen de gemeente wil nemen in de wijk en om ook naar de mening van de inwoners over deze maatregelen te peilen. Voor deze bronmaatregelen reserveert Herzele jaarlijks een budget.
Op een participatie-avond is het verstandig goede afspraken te maken en te benadrukken dat het doel niet is om consensus te bereiken of beslissingen te nemen, maar om een positieve sfeer te behouden. Dit is op elke WIJK-UP-avond gelukt.
Valkuilen
Een voorbeeld van een minder succesvolle aanpak was een gemeente die drie verschillende wijken met renovatiepotentieel samen uitnodigde. Hoewel dit zorgde voor een hogere opkomst, bleek het participatie-gedeelte praktisch moeilijker te verlopen. Het is beter om per wijk een verschillende avond te organiseren, aangezien elke wijk anders is, of om minstens de mensen uit eenzelfde wijk aan eenzelfde participatietafel te verzamelen.
Conclusie
De WIJK-UP-klimaattafels zetten bewoners op weg om energetisch te renoveren. Het participatieluik kan inzichten en ideeën opleveren voor zowel gemeenten als bewoners, en het draagvlak voor noodzakelijke klimaatmaatregelen vergroten. De output van het participatiemoment kan knelpunten blootleggen en suggesties voor het beleid opleveren. Op een WIJK-UP-avond horen mensen ook wat anderen voor het klimaat doen. Weten dat je er niet alleen voor staat, ook dat is waardevol.
